|
|
| Linia 22: |
Linia 22: |
| | {{Galeria|13|Lasius fuliginosus}} | | {{Galeria|13|Lasius fuliginosus}} |
| | | | |
| − | '''Kartonówka zwyczajna''' (lub kartoniarka czarna; łac.''Lasius fuliginosus'') to gatunek [[dendrofil|dendrofilnych]] i [[termofil|termofilnych]] mrówek pospolicie występujących w Polsce. Sama nazwa kartonówka pochodzi od sposobu budowy [[gniazdo|gniazda]], które zbudowane jest z wielu komór rozdzielonych kartonowatą cienką ścianką wytworzoną z rozdrobionego przez mrówki drewna, zaimpregnowanego spadzią oraz śliną i wzmocnionego strzępkami grzybów (''[http://pl.wikipedia.org/wiki/Ascomycetes Ascomycetes]''). Żerują tak za dnia, jak i w nocy, żywiąc się głównie [[spadź|spadzią]] pobieraną od [[mszyce|mszyc]] (którymi się również opiekują i bronią), niedużymi bezkręgowcami, ale także potomstwem innych mrówek. | + | Mrówka '''kartonówka zwyczajna''' (łac.''Lasius fuliginosus'') jest gatunkiem leśnych mrówek pospolicie występujących w Polsce. Robotnice mierzą około 4mm, królowa natomiast około 6mm. Buduje gniazda w starych drzewach lub pniach starych drzew. Nazwa kartonówka pochodzi od sposobu budowy gniazda, które zbudowane jest z wielu komór rozdzielonych kartonowatą cienką ścianką wytworzoną z rozdrobionego przez mrówki drewna i śliny. W gnieździe może być wiele tysięcy tych mrówek. Kartonówka jest łatwa do rozpoznania ze względu na to, że jest smoliście czarna i połyskliwa a nogi mają lekko żółty odcień. W porównaniu do innych mrówek można powiedzieć że jest gruba i okrąglutka. Obserwując wędrujące po pniu drzewa mrówki można zauważyć, że robotnice powracające do gniazda (w dół) mają większy [[odwłok]]. Niekiedy segmenty odwłoka są tak rozsunięte, że widoczne są między nimi cienkie żółte paski. Ciekawostą jest to, że królowe tych mrówek zakładają kolonie poprzez czasowe pasożytnictwo na innym gatunku mrówek - [[Mrówka podziemnica|mrówce podziemnicy]] ''Lasius umbratus''. Karonówka żywi się [[spadź|spadzią]] mszyc i drobnymi owadami. |
| − | | |
| − | '''[[rójka|Loty godowe]]''' występują nieregularnie, w ciepłe dni od końca kwietnia/początku maja do października.
| |
| − | | |
| − | Kartonówka tworzy ogromne [[kolonia|kolonie]], liczące nawet do 2 milionów osobników (niejednokrotnie [[poliginia|poliginiczne]] i [[polikalia|polikaliczne]]), które przejmują kontrolę nad drzewami i krzewami (a szczególnie nad żyjącymi na nich mszycami) w niedalekiej okolicy, tworząc między nimi ruchliwe, czasem podziemne, autostrady wzdłuż szlaków [[feromony|feromonowych]]. Są to mrówki terytorialne, które mogą konkurować o zasoby nawet z agresywnymi (i również terytorialnymi) mrówkami z rodzaju ''Formica'' (podrodzaj ''Formica'' - "kopcówki"). W sytuacjach zagrożenia wykorzystują substancję odstraszającą, produkowaną przez gruczoł żuwaczkowy. Żyjącą w pobliżu kolonię kartonówki można wyczuć organoleptycznie (w tym wypadku nosem), po jej wyjątkowym zapachu, którego źródłem jest zapewne ww. substancja (nawet jedna robotnica może wręcz "zasmrodzić" nieduże [[formikarium]]). | |
| − | | |
| − | Tak liczne kolonie gniazdują zwykle (często przez wiele lat) w zagłębieniach pod pniami i korzeniami, a także w dziuplach przeważnie żywych drzew (głównie liściastych). L. fuliginosus jest [[oligotop|oligotopem]] lasów liściastych, jednak można je znaleźć również w lasach mieszanych i iglastych, a także w sadach, parkach i ogrodach. Na zimę, jeszcze jesienią, przenoszą się z gniazda znajdującego się w pniu drzewa do komnat wydrążonych pod ziemią. W gnieździe zimowym ściany wykładane są również drobinkami piasku i są grubsze niż w gnieździe letnim.
| |
| − | | |
| − | Królowe tych mrówek zakładają kolonie poprzez czasowe [[pasożytnictwo]] na innym, również pasożytniczym, gatunku mrówek z rodzaju Lasius i podrodzaju Chthonolasius (np. [[Lasius umbratus]]). W pobliżu szlaków L. fuliginosus czasem można znaleźć żerujące robotnice z rodzaju ''Temnothorax'', które zapewne wykorzystują większe kuzynki jako swą ochronę, samemu będąc ignorowane.
| |
| − | | |
| − | | |
| − | ==Wygląd==
| |
| − | [[Plik:Lasius_fuliginosus_geb88.jpg|thumb|Ścieżka L. fuliginosus]]
| |
| − | '''[[Robotnica]]''' | |
| − | :Wielkość od 4 do 5 mm. Ciało smukłe, smoliście czarne i lśniące. Nogi długie, o jasnym odcieniu w części dystalnej. Głowa wcięta na potylicy, o kształcie zbliżonym do sercowatego.
| |
| − | | |
| − | '''[[Królowa]]''' | |
| − | :Bardzo podobna do robotnic, nieco większa i o dłuższych nogach (przypomina przez to smukłego, 6-nogiego pająka). Bardzo charakterystyczna - wyróżnia się na tle innych gatunków Lasius występujących w Polsce. Głowa także wcięta, odwłok wielkością zbliżony do robotnicy, jednak po sukcesie w przejęciu kolonii rozrasta się do większych rozmiarów.
| |
| − | | |
| − | ==Hodowla==
| |
| − | Tylko nieliczne próby hodowli tej mrówki zaowocowały sukcesem. Główną przyczyną zdaje się być niepowodzenie przy adopcji robotnic Lasius cf. niger w zastępstwie skryto żyjących mrówek z rodzaju Lasius, podrodzaju Chthonolasius lub też w zbyt niskiej liczbie adoptowanych robotnic.
| |
| − | | |
| − | Królowa nie jest zdolna samodzielnie funkcjonować, także największe znaczenie przy rozpoczęciu hodowli od samotnej królowej ma pośpiech. Po zdobyciu królowej kartonówki, w jak najszybszym czasie trzeba się zaopatrzyć w dużą liczbę robotnic i/lub kokonów najlepiej mrówek [[Lasius umbratus]] (lub innych Chthonolasius), ewentualnie [[Lasius niger]] lub [[Lasius alienus]].[[Adopcja|Adopcję]] niewolnic najlepiej przeprowadzić poprzez uprzednie schłodzenie królowej i robotnic (ok. godzina) w oddzielnych probówkach, a następnie ich połączenie (doba do kilku dni; po szczegóły idź do "Zobacz też).
| |
| − | | |
| − | ==Na podstawie==
| |
| − | *"The Ants of Poland (with reference to the myrmecofauna of Europe)" - W. Czechowski [et al.], 2012, Warszawa
| |
| − | *"The Ants (Hymenoptera, Formicidae) of Poland" - W. Czechowski, A. Radchenko, W. Czechowska, 2002, Warszawa
| |
| − | *"Klucze do oznaczania Owadów Polski. Mrówki - Formicidae" - W. Czechowski, A. Radchenko, W. Czechowska, cz. 24, z. 63, 2004, Toruń
| |
| − | *[http://www.czlowiekiprzyroda.eu/Ksiazki/34.pdf "Mrówki środowisk leśnych Polski - przewodnik terenowy" - L. i A. Krzysztofiak, 2006]
| |
| − | * [http://www.antwiki.org/wiki/Lasius_fuliginosus -Lasius fuliginosus - Antwiki]
| |
| − | * Obserwacje własne [[Użytkowniczka:GEB|GEB]]
| |
| | | | |
| | ===Zobacz też=== | | ===Zobacz też=== |
| − | | + | * [[Camponotus ligniperda]] |
| | * [[Adopcja]] - opis adopcji kartonówki | | * [[Adopcja]] - opis adopcji kartonówki |
| | * [[Adopcja lasius fuliginosus cz1]] | | * [[Adopcja lasius fuliginosus cz1]] |
| | * [[Adopcja lasius fuliginosus cz2]] | | * [[Adopcja lasius fuliginosus cz2]] |
| | * [[Adopcja lasius fuliginosus cz3]] | | * [[Adopcja lasius fuliginosus cz3]] |
| − | * [[Lasius umbratus]]
| |
| − |
| |
| − | * [http://www.antweb.org/description.do?genus=lasius&species=fuliginosus&rank=species&project=belgiumants AntWeb]
| |
| − | * [http://www.antwiki.org/wiki/Lasius_fuliginosus Lasius fuliginosus - Ameisenwiki]
| |
| − | * [http://www.bwars.com/index.php?q=ant/formicidae/formicinae/lasius-fuliginosus Lasius fuliginosus - BWARS]
| |
| − |
| |
| − | *[http://www.leb.daba.lv/46Lasius.pdf Beetles (Coleoptera) Living in the Nests of Lasius fuliginosus (LATREILLE, 1798) (Hymenoptera: Formicidae) in Latvia]
| |
| | | | |
| | | | |
| | [[Kategoria:Mrówki]] | | [[Kategoria:Mrówki]] |
| | [[Kategoria:Mrówki Polski]] | | [[Kategoria:Mrówki Polski]] |
