Lasius niger

Z Formicopedia
Skocz do: nawigacja, szukaj
Hurtnica pospolita (zwyczajna)
Lasius Niger.jpg
Robotnica. Fot. D. Kucharski, zobacz również zdjęcia (MAck)
Systematyka
Gromada owady
Rząd błonkoskrzydłe
Podrząd żądłówki
Rodzina mrówkowate
Podrodzina Formicinae
Plemię Lasiini
Nazwa systematyczna
Lasius niger
(Linnaeus, 1758)


Hurtnica zwyczajna (zwana również Hurtnicą czarną) (łac. Lasius niger) - często spotykana mrówka europejska stanowiąca myrmekofaunę miast (mrówkę tą można spotkać na chodnikach). Królowa osiąga wielkość do 9 mm. Robotnice wielkości około 4 mm. Loty godowe (rójka) odbywa się od czerwca do sierpnia. Podczas pierwszej rójki można zauważyć na ścieżkach wiele królowych tego gatunku z odrzuconymi po locie godowym skrzydłami szukających miejsca do założenia kolonii. Hurtnica zwyczajna zakłada gniazdo w sposób klasztorny składając larwy i wychowując pierwsze mrówki bez konieczności pożywiania się poza gniazdem.


Siedlisko

Naturalnym siedliskiem życia tego gatunku jest cała Europa i Azja, miejscami chłodniejsze regiony Afryki pojawia się tam rzadko, zwłaszcza w górach gdzie ma szansę doczekać temperatur niższych od 10°C, które zapewniają koloni wychów młodych królowych ze złożonych jesienią jaj (tylko z przezimowanych jaj mogą wykluć się larwy królewskie). Ta mała mrówka zakłada swoje gniazda praktycznie wszędzie gdzie znajdzie odrobinę wilgotnej ziemi, czasem również potrafi zagościć w próchniejącym drzewie. Na polanach gdzie występuje trawa buduje ziemne kopce do ok. 20-30cm wysokości, służą one im w okresie wiosny i jesienie do wygrzewania się w słońcu, podczas gdy temp. powietrza jest już niska. W miejscach gdzie kopce są rozmywane przez ulewy, rozdeptywane np. na chodnikach, kolonia nie buduje ich, a wejście można poznać tylko po wchodzących do środka robotnicach i małych otworkach w ziemi. Jest to gatunek bardzo pospolity, chyba najpospolitszy nasz rodzimy gatunek mrówek.

200px-Radiss_galeria.png


Biologia

Młoda królowa po opuszczeniu w dniu rójki gniazda wzlatuje i w locie łączy się z samcem następnie razem połączone lądują. Para chwilę pozostaje złączona, po czym samiec się odrywa i ginie w ciągu kilku godzin, natomiast królowa wzbija się ponownie i łączy się kolejnym samcem. Ten cykl może się powtarzać kilka razy aż królowa nie "uzna" iż zapas nasienia zgromadzony w pęcherzyku nasiennym wystarczy jej na ponad dwudziestoletnie życie. Odłamuje sobie skrzydła, które przeszkadzałyby jej w dalszych czynnościach. Biegając szuka skrawka wilgotnej ziemi. Gdy odnajdzie odpowiednie miejsce zatrzymuje się i zaczyna kopać ok. 5 cm tunel w głąb zakończony małą komorą. Kiedy zbuduje ją na tyle dużą by się odwrócić w środku zaczyna zakopywać od wewnątrz tunel i na końcu zamyka wejście do komory. Ziemię do zakopania tunelu bierze z rozbudowywania swojej komnaty. Składa następnie kilka jaj. Po kilku dniach z jaj wylegają się larwy, które szybko rosną. Królowa nie opuszczając swojej komory karmi je zapasami zgromadzonymi w jej ciele białkowo-tłuszczowym oraz w mięśniach skrzydeł, które intensywnie metabolizuje. Po ok. 14 dniach w stadium jaja, 12 stadium larwy i 15 w stadium poczwarki, pojawiają się pierwsze młode robotnice - początkowo ok. 6 ale po tygodniu jest ich już prawie 15. W międzyczasie królowa zaczęła składać kolejne jaja, tak więc kolonia ma dużo jaj, larw kilka poczwarek i ok. 10-15 robotnic. Robotnice otwierają drogę ku powierzchni i przynoszą pierwszy w życiu kolonii pokarm z zewnątrz. Od tego momentu kolonia zaczyna się bardzo szybko rozwijać tak, że przed zimą może liczyć prawie 50 robotnic.

Pierwsze robotnice są małe ze względu na skąpe odżywienie ale z roku na rok każde kolejne pokolenia robotnic stają się większe. Mrówki dzielą się pracą zależnie od wieku w jakim się znajdują. Młode robotnice zajmują się głównie opieką nad matką i kokonami. Nieco starsze zaczynają karmić larwy. Następnie przystępują do prac porządkowych - wynoszenia odpadków i usuwania grzybów rosnących i zagrażających gniazdu. Jest to okres ich życia gdy po raz pierwszy opuszczają rodzinne gniazdo wynosząc na zewnątrz odpadki, są wtedy bardzo jeszcze nieśmiałe i szybko starają się wrócić do gniazda, nie czekając na atak ze strony innej bardziej doświadczonej mrówki z innego mrowiska czy też jakiegoś drapieżnika. Nieco starsze mrówki od sprzątaczek zajmują się zbieraniem pokarmu poza gniazdem – stanowią ok. 25% całej społeczności, są bardziej odważne i doświadczone - doskonale wiedzą gdzie się udać by łowy były udane i nie zawieść głodnych obywateli własnej koloni.

Najstarszą kastę stanowią żołnierze - doświadczone jednostki, znające teren i szybko wypracowujące na drodze odruchowej strategię obrony lub ataku na obce kolonie. Mrówki nigdy nie zaatakują koloni silniejszej od siebie - co najwyżej gdy nie jest to miażdżąca przewaga jednej ze stron stawią zacięty opór przy źródle pokarmu lub w obronie gniazda. Nie mniej bardzo dużo mrowisk ulega zniszczeniu w wyniku wojen prowadzonych przez pobliskie silniejsze kolonie.


a) Gdy kolonia osiąga dojrzałość i liczebność wystarczającą by wychować dużo królowych i samców przystępuje do rójki i cały cykl się powtarza. Maksymalne liczebności tego gatunku sięgają ok. 15-20 tys. robotnic z jedną królową. Czasem zdarza się, że kolonia zakładana jest przez 2-3 królowe - wtedy mają zdecydowanie więcej robotnic na starcie ponieważ wszystkie wychowają po ok. 15. Czyli razem ok. 45 robotnic. Gdy pierwsze robotnice dojrzeją zaczyna się jednak konflikt. Same królowe nie walczą ze sobą - one nawet się przez ten czas polubiły i często się wzajemnie myły. Napastnikami są robotnice, często rodzone córki jednej z królowych. Wybierają one sobie jedną o najlepszych warunkach fizycznych do sprawowania władzy. Resztę uśmiercają i stają się one pokarmem dla koloni. Zdumiewająca jest synchronizacja robotnic i to, że zawsze pozostawią jedną matkę nieuszkodzoną przy życiu, podczas gdy reszta ginie. Dorosłe kolonie są zawsze monoginiczne.

b) Inną dopuszczalną możliwością finału pleometrozji, jest sytuacja, gdy to nie robotnice eliminują "nadliczbowe" matki a one same w rywalizacji o dominację w gnieździe walczą pomiędzy sobą - ma to jakoby nie tyle wyglądać jak zacięty pojedynek, co raczej wysuwanie się silniejszej królowej przed inne przy karmieniu, zjadanie ich potomstwa jak i deptanie, odcinanie od wilgoci i przeganianie po gnieździe - wymęczona słabsza królowa z czasem ginie. Nie obserwowano gwałtownych walk jak w przypadku niektórych gatunków Formica.

Hodowla mrówek Lasius niger

Kolonia lasius niger w tradycyjnym domowym formikarium korkowym. foto revelati 2012-05-13

Lasius niger należy do mrówek najłatwiejszych w hodowli. Wystarczy znaleźć królową (w czasie rójki jest ich na chodnikach bardzo dużo), umieścić w specjalnie przygotowanej probówce i poczekać miesiąc aż pokażą się pierwsze robotnice. Dopiero później przychodzi czas na karmienie i przeprowadzkę do łatwego do samodzielnego zbudowania formikarium. Tak wygląda młoda kolonia tych mrówek:


Video

rójkowa królowa z jajkami: królowa z 2 robotnicami i potomstwem w strzykawce: Autorem filmików jest pawelllQwE

Określenia w innych językach:

Podobne mrówki