Camponotus herculeanus
| Gmachówka cieśla | |
| |
| Zobacz album zdjęć | |
| Systematyka | |
| Gromada | owady |
| Rząd | błonkoskrzydłe |
| Podrząd | żądłówki |
| Rodzina | mrówkowate |
| Podrodzina | Formicinae |
| Plemię | Camponotini |
| Nazwa systematyczna | |
| Camponotus herculeanus | |
| (Linnaeus, 1758) | |
Gmachówka cieśla zwana również Gmachówką koniczek (łac. Camponotus (s. str.) herculeanus) należy do dużych oligotermicznych i mezohigrofilnych mrówek gniazdujących w drewnie drzew iglastych. Jest to gatunek borealno-górski, w Polsce pojawia się głównie w części pn-wsch i w górach. Gmachówka cieśla jest aktywna głównie nocą. Loty godowe w czerwcu (młode królowe i samce przeczekują zimę w gnieździe).
Zasiedla głównie zacienione bory, chociaż zdarzają się wyjątki, gdy mrówka ta zamieszkuje na widnych, słonecznych polanach śródleśnych. Najczęściej zakłada gniazda w świerkach, jodłach i sosnach, często częściowo spróchniałych lub w pniakach, drążąc kanały i budując komory w drewnie wczesnym. Gniazdo może sięgać w drzewie nawet wysokości 10 m. Drzewo zasiedlone przez mrówki można rozpoznać po ciemniejących drobnych wiórach drewna znajdujących się u podstawy pnia.
Zakłada kolonię w sposób klasztorny,w którym rządzi pojedyncza królowa, a czasem kilka (oligoginia). W małej jamce lub pod kamieniem młoda królowa składa 10-20 jajek. Wielkość kolonii może dochodzić od kilku do ponad 10 tysięcy osobników zamieszkujących drzewo lub kilka drzew, pomiędzy którymi buduje podziemne korytarze.
Mrówki te żywią się spadzią mszyc zbieraną z okolicznych drzew lub sokami z nacięć na pniu. Robotnice major polują również na niewielkie owady, a także bronią gniazda przed intruzami.
Mrówki te są dwubarwne - głowa i odwłok brunatnoczarne, natomiast tułów czerwonawy. Robotnice osiągają wielkość od 5 do 12 mm, natomiast królowa do od 14 do 17 mm. Samce mają całkowicie czarne ciało, jaśniejsze stopy i biczyk czułków oraz żółtawe skrzydła. Robotnice i królowa mają czerwoną plamkę, która nigdy nie wkracza na powierzchnię górną pierwszego tergitu odwłoka. Odróżnia ją to od Camponotus ligniperda, u której wspomniana plamka rozlewa się na całej powierzchni przedniej, sporej powierzchni górnej i na bokach pierwszego tergita. Robotnice są również polimorficzne z kastami minor, media i major.
