Camponotus vagus
| gmachówka pniowa | |
 Żołnierz Camponotus vagus | |
| Zobacz album zdjęć | |
| Systematyka | |
| Gromada | owady |
| Rząd | błonkoskrzydłe |
| Podrząd | żądłówki |
| Rodzina | mrówkowate |
| Podrodzina | Formicinae |
| Plemię | Camponotini |
| Rodzaj | Camponotus |
| Gatunek | vagus |
| Nazwa systematyczna | |
| Camponotus vagus | |
| (Scopoli, 1763) | |
Mrówka z grupy dendrofilnych gmachówek zamieszkująca w drzewach, a dokładniej w starych pniach i korzeniach w otwartych częściach lasu. Preferuje martwe drewno, czasami jednak zamieszkuje pod kamieniami. Występuje tak w borach, jak i lasach liściastych oraz mieszanych. Preferuje miejsca suche i ciepłe. W Polsce gatunek jest bardzo rzadki, znany z niewielkiej ilości stanowisk. Występuje głównie na wschodzie kraju (Mazury, Nizina Kujawsko-Wielkopolska, Podlasie, Wyżyna Lubelska, Roztocze, Nizina Sandomierska, Bieszczady) . Loty godowe przypadają na lipiec oraz sierpień.
Gatunek polimorficzny i monoginiczny. Tworzy kolonie złożone z robotnic w liczbie od kilku do dziesięciu tysięcy. Mrówki te są mięsożerne, przy czym korzystają także ze spadzi. Wielkość robotnic waha się od 6 do 14 mm. Barwę mrówek można określić jako czarną, na całym ciele występuje gęste omszenie. U robotnic brak wcięcia na nadustku, a na krawędzi potylicznej występują odstające włoski. Królowa podobna do robotnic, większa (ok. 16mm).
Gatunek ten nieczęsto gości w hodowlach; ze względu na rzadkie występowanie niezwykle cenny.
