Formica rufibarbis

Pierwomrówka krasnolica
300px robotnica F. rufibarbis (geb88)
Zobacz album zdjęć
Systematyka
Gromada	owady
Rząd	błonkoskrzydłe
Podrząd	żądłówki
Rodzina	mrówkowate
Podrodzina	Formicinae
Plemię	Formicini
Nazwa systematyczna
Formica rufibarbis
(Fabricius, 1793)

Pierwomrówka krasnolica (łac. Formica (Serviformica) rufibarbis; ang. "red-barbed ant", duńskie "rode renmier") jest gatunkiem terytorialnej powszechnej, choć występującej lokalnie, mrówki. Są to mrówki mięso- i nektarożerne, także stosujące trofobiozę. Występuje w [europa|Europie]] od Portugalii aż po Zachodnią Syberię. W Wielkiej Brytanii wpisana na czerwoną listę gatunków zagrożonych wyginięciem. Loty godowe pod koniec czerwca i w lipcu.

Jest mrówką wysoce termofilną (kserotermofil) budującą gniazda w ziemi lub pod kamieniami, w miejscach dobrze nasłonecznionych, tak aby słońce głęboko ogrzewało ziemię i w glebie wysoko przepuszczalnej (np. piasek). Pojawia się na terenach trawiastych od suchych pastwisk, aż po środowiska półpustynne ubogie w roślinność, przy czym jest rzadkim znaleziskiem w lasach.

Gniazdo pojedyncze, zwykle posiada jedno skryte wejście (czasem zamaskowane roślinami). W gnieździe może znajdować się kilkaset robotnic i jedna królowa (może się zdarzyć że w gnieździe są dwie - trzy królowe). Królowa (lub królowe) zamieszkują najniżej położoną komorę gniazda. Królowa zakłada nowe gniazdo samotnie w sposób klasztorny.

Robotnice są agresywne i atakują inne mrówki oraz owady. Polują pojedynczo. W terenie przykuwają uwagę szybkim i nieco chaotycznym biegiem. Robotnice są bardzo śmiałe, potrafią skraść ofiarę od swej kuzynki F.rufa, ciągnąc jej zdobycz dopóki ta nie puści, np. próbując atakować -wtedy robotnica F. rufibarbis szybko się oddala ze zdobyczą. Robotnica potrafi również udawać martwą. Gdy palcem delikatnie przyciśnie się jej głowę do podłoża może znieruchomieć na kilka minut (Źródło: I owady są architektami, str 198). Robotnice mają świetny wzrok, którym posługują się podczas powrotu do gniazda (zawsze prostą drogą, nawet kiedy szlak przecina przeszkoda).

Zagrożeniem dla tej mrówki może być Formica sanguinea (zbójnica krwista) porywająca poczwarki do swojego gniazda, osłabiając kolonię. W Wielkiej Brytanii w celu zachowania tej mrówki, z miejsc jej występowania zbójnica jest usuwana [1]. Wg. autorów "The Ants of Poland[..]" z 2012 roku, mrówki z gatunku F. rufibarbis są wysoce odporne na ataki tymczasowych pasożytów socjalnych z podrodzajów Coptoformica, Formica s.str., a nawet niewolnictwo Formica sanguinea i Polyergus rufescens.

Wygląd

Królowa

Plik:Formica rufibarbis queen geb88.jpg

Królowa F. rufibarbis

Wielkość 9-12 mm

ubarwienie podobne do robotnic, na tułowiu zwykle wyraźny czerwono-czarny wzór w kształcie litery Y (podobny do górnej części fartucha). Na policzkach i przednich tergitach mogą pojawiać się czerwone przebarwienia.

Samiec

Wielkość 8.5-11.8 mm

Robotnica

Wielkość 4.6-7.5 mm

ubarwienie podobne do mrówki rudnicy: odwłok i głowa ciemne, tułów czerwony z lub bez ciemnej plamki.

Pierwsze pokolenia zwykle ciemniejsze, czasem niemal czarne, jednak zawsze z kilkoma czerwonymi wstawkami. Niekiedy ciężko rozróżnić je od robotnic gatunku Formica cunicularia, które to m.in. są pozbawione włosków na tułowiu.

Hodowla

Formikarium

Część gniazdowa korkowa, z betonu komórkowego, z ziemi lub gipsu. Wysokość komór przy ustawieniu poziomym: 8 - 10 mm. Strefa wilgotna w gnieździe powinna stanowić 20-50%. Arena o wielkości 40 x 20-25cm powinna zdecydowanie wystarczyć dorosłej kolonii.

Plik:Formica rufibarbis workers geb88.jpg

Robotnice F. rufibarbis w gipsowym gnieździe

Plik:Formica rufibarbis workers queen nest geb88.jpg

Królowa i robotnice F. rufibarbis w gipsowym gnieździe

Wilgotność

W naturze w gniazdach jest blisko 100% wilgotność. W hodowli zalecane jest utrzymywanie mrówek w warunkach ok. 80% wilgotności (powietrza?).

Karmienie

Owady żywe lub mrożone (muchy, świerszcze, koniki polne, pająki, mączniki), mieszanka żółtka z miodem i witaminami.

Hibernacja

Wymaga hibernacji, czyli zimowego spoczynku, przed którym spada liczba wydawanego potomstwa. Mrówki wybudzają się już przy temperaturze ok. 12*C. Po hibernacji aktywność rozrodcza kolonii jest ponownie wysoka. Hibernacja nie musi trwać całą zimę, miesiąc powinien wystarczyć. Wybierz kilka tygodni w których najwygodniej będzie ci zimowanie przeprowadzić i przenieś formikarium do pomieszczenia o temperaturze nie wyższej jak kilku stopni.

Na podstawie

• "The Formicidae (Hymenoptera) of Fennoscandia and Denmark" C.A Collingwood (w:)Fauna Entomologica Scandinavica", 8:1-174, 1979
• "British ants, their life-history and classification" H. Donisthorpe, 1915
• "The Ants of Poland (with reference to the myrmecofauna of Europe)" - W. Czechowski [et al.], 2012, Warszawa
• "The Ants (Hymenoptera, Formicidae) of Poland" - W. Czechowski, A. Radchenko, W. Czechowska, 2002, Warszawa
• "Klucze do oznaczania Owadów Polski. Mrówki - Formicidae" - W. Czechowski, A. Radchenko, W. Czechowska, cz. 24, z. 63, 2004, Toruń
• "Mrówki środowisk leśnych Polski - przewodnik terenowy" - L. i A. Krzysztofiak, 2006

Linki zewnętrzne

• ameisen-net.de - zdjęcia robotnicy F.rufibarbis
• Foraging behaviour and nesting ecology of the red barbed ant Formica rufibarbis (Hymenoptera:Formicidae) - S. Jones, 2009)
• Conserving the red-barbed ant(Formica rufibarbis) in the United Kingdom - Project Report
• F. rufibarbis na BWARS
• F. rufibarbis na ARKive
• www.hormigas.org - zdjęcia i miejsca występowania w Hiszpanii
• zdjęcia królowej
• zdjęcia Formica rufibarbis w formikarium z betonu komórkowego

Zobacz też

• Formica_rufibarbis_(Curtus) - opis i doświadczenia hodowlane.