Stenamma debile: Różnice pomiędzy wersjami
Linia 19: | Linia 19: | ||
'''Stenamma debile''' (''Otrupka Westwooda'') jest powolną mrówką występująca w zacienionych lasach, szczególnie liściastych z grubszą warstwą ściółki. Ściółka leśna stanowi również jej miejsce żerowania. Mrówka ta buduje proste gniazda w glebie pod ściółką, między korzeniami lub pod zagrzebanymi kamieniami. Gniazdo takie składa się z jednej nieregularnej komory, do której dochodzą tunele prowadzące do powierzchni, a czasem także tunel do położonej 1-2 cm niżej drugiej komory. | '''Stenamma debile''' (''Otrupka Westwooda'') jest powolną mrówką występująca w zacienionych lasach, szczególnie liściastych z grubszą warstwą ściółki. Ściółka leśna stanowi również jej miejsce żerowania. Mrówka ta buduje proste gniazda w glebie pod ściółką, między korzeniami lub pod zagrzebanymi kamieniami. Gniazdo takie składa się z jednej nieregularnej komory, do której dochodzą tunele prowadzące do powierzchni, a czasem także tunel do położonej 1-2 cm niżej drugiej komory. | ||
− | Jest [[higrofil| | + | Jest [[higrofil|mezohigrofilem]] i [[termofil|mezotermofilem]]. Prowadzi padlinożerny tryb życia, możliwe że żywi się również małymi owadami. Aktywne w pochmurne dni lub wczesnymi ciepłymi rankami. Nie są agresywne w stosunku do innych mrówek. Występuje w całej Polsce. [[Rójka|Loty godowe]] jesienią od początku września do końca października. |
Kolonie głównie [[monoginia|monoginiczne]] liczą od mniej niż 100, z rzadka do blisko 200 [[robotnica|robotnic]]. W naturze zaobserwowano pojedyncze królowe zakładające gniazda na sposób [[haplometroza|półklasztorny]]. Potwierdzone jest jednak istnienie u tego gatunku także fakultatywnej poliginii, gdzie wszystkie królowe zdolne są do rozmnażania. Nie do końca jest wyjaśnione w jaki sposób powstają gniazda [[poliginia|poliginiczne]]. Możliwe, że są zakładane w drodze [[pleometroza|pleometrozji]] lub że młode królowe są dopuszczane do rozwiniętych wcześniej kolonii. Rozwój kolonii jest zdecydowanie powolny. Przypuszcza się, że mogą one funkcjonować nawet do 10-15 lat od ich powstania. Produkcja potomstwa jest dość zgrana w ciągu roku - królowa składa jaja wiosną, a zimą wszystkie larwy przechodzą hibernację. Z larw tych niemal równocześnie w lipcu i sierpniu rozwijają się robotnice i formy płciowe. | Kolonie głównie [[monoginia|monoginiczne]] liczą od mniej niż 100, z rzadka do blisko 200 [[robotnica|robotnic]]. W naturze zaobserwowano pojedyncze królowe zakładające gniazda na sposób [[haplometroza|półklasztorny]]. Potwierdzone jest jednak istnienie u tego gatunku także fakultatywnej poliginii, gdzie wszystkie królowe zdolne są do rozmnażania. Nie do końca jest wyjaśnione w jaki sposób powstają gniazda [[poliginia|poliginiczne]]. Możliwe, że są zakładane w drodze [[pleometroza|pleometrozji]] lub że młode królowe są dopuszczane do rozwiniętych wcześniej kolonii. Rozwój kolonii jest zdecydowanie powolny. Przypuszcza się, że mogą one funkcjonować nawet do 10-15 lat od ich powstania. Produkcja potomstwa jest dość zgrana w ciągu roku - królowa składa jaja wiosną, a zimą wszystkie larwy przechodzą hibernację. Z larw tych niemal równocześnie w lipcu i sierpniu rozwijają się robotnice i formy płciowe. |
Wersja z 20:34, 23 cze 2013
Stenamma debile | |
300px Królowa S.debile | |
Systematyka | |
Gromada | owady |
Rząd | błonkoskrzydłe |
Podrząd | żądłówki |
Rodzina | mrówkowate |
Podrodzina | Myrmicinae |
Plemię | Stenammini |
(Förster, 1850) | |
Otrupka Westwooda |
Stenamma debile (Otrupka Westwooda) jest powolną mrówką występująca w zacienionych lasach, szczególnie liściastych z grubszą warstwą ściółki. Ściółka leśna stanowi również jej miejsce żerowania. Mrówka ta buduje proste gniazda w glebie pod ściółką, między korzeniami lub pod zagrzebanymi kamieniami. Gniazdo takie składa się z jednej nieregularnej komory, do której dochodzą tunele prowadzące do powierzchni, a czasem także tunel do położonej 1-2 cm niżej drugiej komory. Jest mezohigrofilem i mezotermofilem. Prowadzi padlinożerny tryb życia, możliwe że żywi się również małymi owadami. Aktywne w pochmurne dni lub wczesnymi ciepłymi rankami. Nie są agresywne w stosunku do innych mrówek. Występuje w całej Polsce. Loty godowe jesienią od początku września do końca października.
Kolonie głównie monoginiczne liczą od mniej niż 100, z rzadka do blisko 200 robotnic. W naturze zaobserwowano pojedyncze królowe zakładające gniazda na sposób półklasztorny. Potwierdzone jest jednak istnienie u tego gatunku także fakultatywnej poliginii, gdzie wszystkie królowe zdolne są do rozmnażania. Nie do końca jest wyjaśnione w jaki sposób powstają gniazda poliginiczne. Możliwe, że są zakładane w drodze pleometrozji lub że młode królowe są dopuszczane do rozwiniętych wcześniej kolonii. Rozwój kolonii jest zdecydowanie powolny. Przypuszcza się, że mogą one funkcjonować nawet do 10-15 lat od ich powstania. Produkcja potomstwa jest dość zgrana w ciągu roku - królowa składa jaja wiosną, a zimą wszystkie larwy przechodzą hibernację. Z larw tych niemal równocześnie w lipcu i sierpniu rozwijają się robotnice i formy płciowe.
Do niedawna oznaczana jako Stenamma westwoodi. Występują niewielkie różnice u królowych. Najłatwiej rozpoznać po samcach po liczbie zębów na szczękach. Samiec Stenamma westwoodi posiada 5 zębów natomiast Stenamma debile tylko 3.
Co ciekawe rodzaj Stenamma łączy klad z rodzajami Aphaenogaster oraz Messor (oba najprawdopodobniej niemonofiletyczne), które tworzą grupę posiadającą wspólnego przodka. Bliskie są mu również rodzaje Oxopomyrmex i Goniomma (też klad?). Biologia rodzaju Stenamma jest słabo poznana. Rodzaj ten składa się z gatunków poruszających się powoli, skrycie żyjących, zaadaptowanych do chłodnego klimatu i żyjących w ściółce z opadłych liści w wilgotnych lesistych zbiorowiskach, rzadziej na bardziej otwartych przestrzeniach. Często bywa, że robotnice udają śmierć kiedy są zaniepokojone. Przypuszczalnie pierwsi przodkowie rodzaju Stenamma wyodrębnili się ok. 40 mln lat temu w eocenie.
Wygląd
Robotnice odmierzą od 3,5 do 4mm długości. Ciało jasnobrunatne smukłe pokryte włoskami. Na tułowiu i głowie widoczna mikrorzeźba. Głowa owalna bez wyraźnie zarysowanych krawędzi. Na pozatułowiu niewielkie kolce; wyraźne wgłębienie metanotalne. Żuwaczki trójkątne zakończone ząbkami w liczbie od 6 do 9. Czułki 12 segmentowe zakończone buławką z 4-5 większych segmentów. Oczy bardzo małe, z kilkunastu fasetek. Przyoczek brak. Posiada proste żądło.
Królowa wielkości od 4,5 do 5,5 mm. Barwa ciemniejsza od robotnic, ciemnobrunatna. Oczy większe, przyoczka występują. Żuwaczki trójkątne, 8 do 9 zębów. Tułów węższy od głowy. Przy propodeum występują niewielkie ząbki lub kolce.
Samce z jaśniejszymi żuwaczkami, nogami i czułkami. Barwy brunatnoczarnej. Na tarczy widoczne bruzdy Mayra.
Podwójny wydłużony stylik. Mocno wydłużona długa szypułka petiolusa z niskim węzełkiem to cecha, po której łatwo rozpoznać tą mrówkę (jeśli już komuś uda się tą mrówkę znaleźć). Postpetiolus nieco szerszy od petiolusa, z góry w przybliżeniu okrągły.
Głowa i tułów królowych i robotnic gęsto punktowane, z licznymi krótkimi włoskami; odwłok gładki i błyszczący. Nadustek z dwoma równoległymi zgrubieniami pośrodku, natomiast jego krawędź z wcięciem i dwoma ząbkami.
|
|
Na podstawie
- "The Ants of Poland (with reference to the myrmecofauna of Europe)" - W. Czechowski [et al.], 2012, Warszawa
- "Klucze do oznaczania Owadów Polski. Mrówki - Formicidae" - W. Czechowski, A. Radchenko, W. Czechowska, cz. 24, z. 63, 2004, Toruń
- "Stenamma debile (Hymenoptera, Formicidae): Facultative polygyny, and an extreme 1997 sex ratio" - Buschinger, Insectes Sociaux 46, I.1, 1999
- "Stenamma debile (Hymenoptera, Formicidae): Productivity and sex allocation across three years" - Buschinger, Hinze; Insectes Sociaux 48, I.2, 2011
- "The ant genus Stenamma Westwood (Hymenoptera: Formicidae) redefined, with a description of a new genus Propodilobus" - Branstetter,Zootaxa 2221:41-57, 2009
- "Origin and diversification of the cryptic ant genus Stenamma Westwood (Hymenoptera: Formicidae), inferred from multilocus molecular data, biogeography and natural history" - Branstetter, Systematic Entomology 37, 2012
- "Mrówki środowisk leśnych Polski - przewodnik terenowy" - L. i A. Krzysztofiak, 2006