|
|
| Linia 1: |
Linia 1: |
| − | {{Mrowka | + | {{Mrówka |
| − | | Nazwa zwyczajowa=''Stenamma debile'' | + | | Nazwa zwyczajowa=Stenamma debile |
| − | | Łacińska= | + | | Łacińska=''Stenamma debile'' |
| − | | Obrazek=Stenamma_debile(geb88)2.jpg | + | | Obrazek= |
| − | | Opis_obrazka=Królowa S.debile | + | | Opis_obrazka= |
| | | Gromada=owady | | | Gromada=owady |
| | | Rząd=błonkoskrzydłe | | | Rząd=błonkoskrzydłe |
| Linia 14: |
Linia 14: |
| | | Podgatunek= | | | Podgatunek= |
| | | Zoolog=(Förster, 1850) | | | Zoolog=(Förster, 1850) |
| − | | Uwagi=Otrupka Westwooda | + | | Uwagi= |
| | | Galeria= | | | Galeria= |
| | }} | | }} |
| | | | |
| − | '''Stenamma debile''' (''Otrupka Westwooda'') jest powolną mrówką występująca w zacienionych lasach, szczególnie liściastych z grubszą warstwą ściółki. Ściółka leśna stanowi również jej miejsce żerowania. Mrówka ta buduje proste gniazda w glebie pod ściółką, między korzeniami lub pod zagrzebanymi kamieniami. Gniazdo takie składa się z jednej nieregularnej komory, do której dochodzą tunele prowadzące do powierzchni, a czasem także tunel do położonej 1-2 cm niżej drugiej komory. | + | '''Stenamma debile''' jest mrówką występująca w lasach liściastych. Buduje gniazda w ściółce leśnej, która stanowi również jej miejsce żerowania. Żywi się małymi owadami. Kolonie [[monoginia|monoginiczne]] z kilkudziesięcioma robotnicami. |
| − | Jest [[higrofil|mezohigrofilem]] i [[termofil|mezotermofilem]]. Prowadzi padlinożerny tryb życia, możliwe że żywi się również małymi owadami. Aktywne w pochmurne dni lub wczesnymi ciepłymi rankami. Nie są agresywne w stosunku do innych mrówek. Występuje w całej Polsce. [[Rójka|Loty godowe]] jesienią od początku września do końca października.
| |
| | | | |
| − | Kolonie głównie [[monoginia|monoginiczne]] liczą od mniej niż 100, z rzadka do blisko 200 [[robotnica|robotnic]]. W naturze zaobserwowano pojedyncze królowe zakładające gniazda na sposób [[haplometroza|półklasztorny]]. Potwierdzone jest jednak istnienie u tego gatunku także fakultatywnej poliginii, gdzie wszystkie królowe zdolne są do rozmnażania. Nie do końca jest wyjaśnione w jaki sposób powstają gniazda [[poliginia|poliginiczne]]. Możliwe, że są zakładane w drodze [[pleometroza|pleometrozji]] lub że młode królowe są dopuszczane do rozwiniętych wcześniej kolonii. Rozwój kolonii jest zdecydowanie powolny. Przypuszcza się, że mogą one funkcjonować nawet do 10-15 lat od ich powstania. Produkcja potomstwa jest dość zgrana w ciągu roku - królowa składa jaja wiosną, a zimą wszystkie larwy przechodzą hibernację. Z larw tych niemal równocześnie w lipcu i sierpniu rozwijają się robotnice i formy płciowe.
| + | Robotnice wielkości około 4mm. Ciało jasnobrunatne smukłe pokryte włoskami. Na tułowiu i głowie widoczna mikrorzeźba. Głowa owalna bez wyraźnie zarysowanych krawędzi. Na zatułowiu niewielkie kolce. Podwójny wydłużony stylik. Mocno wydłużony pierwszy segment stylika to cecha po której łatwo rozpoznać tą mrówkę (jeśli już komuś uda się tą mrówkę znaleźć). Żuwaczki trójkątne zakończone ząbkami w liczbie od 6 do 9. [[Czułki]] 11 lub 12 segmentowe zakończone buławką z trzech większych segmentów. Oczy owalne, u robotnic bardzo małe. Posiada proste żądło. |
| | | | |
| − | Do niedawna oznaczana jako [[Stenamma westwoodi]]. Występują niewielkie różnice u królowych. Najłatwiej rozpoznać po samcach po liczbie zębów na szczękach. Samiec Stenamma westwoodi posiada 5 zębów natomiast Stenamma debile tylko 3.
| + | Królowa wielkości około 4,5mm (szczęki trójkątne, 8 do 9 zębów). |
| − | | |
| − | Co ciekawe rodzaj Stenamma łączy klad z rodzajami Aphaenogaster oraz Messor (oba najprawdopodobniej niemonofiletyczne), które tworzą grupę posiadającą wspólnego przodka. Bliskie są mu również rodzaje Oxopomyrmex i Goniomma (też klad?). Biologia rodzaju Stenamma jest słabo poznana. Rodzaj ten składa się z gatunków poruszających się powoli, skrycie żyjących, zaadaptowanych do chłodnego klimatu i żyjących w ściółce z opadłych liści w wilgotnych lesistych zbiorowiskach, rzadziej na bardziej otwartych przestrzeniach. Często bywa, że robotnice udają śmierć kiedy są zaniepokojone. Przypuszczalnie pierwsi przodkowie rodzaju Stenamma wyodrębnili się ok. 40 mln lat temu w eocenie.
| |
| − | | |
| − | ==Wygląd==
| |
| − | [[robotnica|Robotnice]] odmierzą od 3,5 do 4mm długości. Ciało jasnobrunatne smukłe pokryte włoskami. Na tułowiu i głowie widoczna mikrorzeźba. Głowa owalna bez wyraźnie zarysowanych krawędzi. Na pozatułowiu niewielkie kolce; wyraźne wgłębienie metanotalne. Żuwaczki trójkątne zakończone ząbkami w liczbie od 6 do 9. [[Czułki]] 12 segmentowe zakończone buławką z 4-5 większych segmentów. Oczy bardzo małe, z kilkunastu fasetek. Przyoczek brak. Posiada proste żądło.
| |
| − | | |
| − | [[Królowa]] wielkości od 4,5 do 5,5 mm. Barwa ciemniejsza od robotnic, ciemnobrunatna. Oczy większe, przyoczka występują. Żuwaczki trójkątne, 8 do 9 zębów. Tułów węższy od głowy. Przy propodeum występują niewielkie ząbki lub kolce.
| |
| − | | |
| − | [[samiec|Samce]] z jaśniejszymi żuwaczkami, nogami i czułkami. Barwy brunatnoczarnej. Na tarczy widoczne bruzdy Mayra.
| |
| − | | |
| − | Podwójny wydłużony stylik. Mocno wydłużona długa szypułka petiolusa z niskim węzełkiem to cecha, po której łatwo rozpoznać tą mrówkę (jeśli już komuś uda się tą mrówkę znaleźć). Postpetiolus nieco szerszy od petiolusa, z góry w przybliżeniu okrągły.
| |
| − | | |
| − | Głowa i tułów królowych i robotnic gęsto punktowane, z licznymi krótkimi włoskami; odwłok gładki i błyszczący. Nadustek z dwoma równoległymi zgrubieniami pośrodku, natomiast jego krawędź z wcięciem i dwoma ząbkami.
| |
| − | | |
| − | {|style="COLOR:#000000;background-color:#ffffff;" valign="top" WIDTH="400" cellpadding="0" CELLSPACING="0" BORDER="0"
| |
| − | |-
| |
| − | |style="background-color:#cdffcd;text-align:LEFT;border-color:#cbf4e6;" align="top" cellpadding="0" valign="top" WIDTH=50%|
| |
| − | {|style="background-color:WHITE;text-align:CENTER;border-color:#cbf4e6;" align="top" cellpadding="1" valign="top" width=100%|
| |
| − | |
| |
| − | [[Plik:stenamma_debile(geb88).jpg|x200px]]
| |
| − | |}
| |
| − | |style="background-color:#cdecff;text-align:CENTER;border-color:#cbf4e6;" cellpadding="0" valign="top" WIDTH=50%|
| |
| − | {|style="background-color:WHITE;text-align:CENTER;" cellpadding="1" valign="top" width=100%|
| |
| − | |
| |
| − | [[Plik:Stenamma_debile(geb88)3.jpg|x200px]]
| |
| − | |}
| |
| − | |-
| |
| − | |}
| |
| − | | |
| − | ==Na podstawie==
| |
| − | *"The Ants of Poland (with reference to the myrmecofauna of Europe)" - W. Czechowski [et al.], 2012, Warszawa
| |
| − | *"Klucze do oznaczania Owadów Polski. Mrówki - Formicidae" - W. Czechowski, A. Radchenko, W. Czechowska, cz. 24, z. 63, 2004, Toruń
| |
| − | *"Stenamma debile (Hymenoptera, Formicidae): Facultative polygyny, and an extreme 1997 sex ratio" - Buschinger, Insectes Sociaux 46, I.1, 1999
| |
| − | *"Stenamma debile (Hymenoptera, Formicidae): Productivity and sex allocation across three years" - Buschinger, Hinze; Insectes Sociaux 48, I.2, 2011
| |
| − | * [http://antcat.org/documents/4274/Branstetter_2009_Zootaxa_Stenamma.pdf "The ant genus Stenamma Westwood (Hymenoptera: Formicidae) redefined, with a description of a new genus Propodilobus" - Branstetter,Zootaxa 2221:41-57, 2009]
| |
| − | *[http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1365-3113.2012.00624.x/pdf "Origin and diversification of the cryptic ant genus Stenamma Westwood (Hymenoptera: Formicidae), inferred from multilocus molecular data, biogeography and natural history" - Branstetter, Systematic Entomology 37, 2012]
| |
| − | *[http://www.czlowiekiprzyroda.eu/Ksiazki/34.pdf "Mrówki środowisk leśnych Polski - przewodnik terenowy" - L. i A. Krzysztofiak, 2006]
| |
| | | | |
| | + | Podobną mrówką jest [[Stenamma westwoodi]]. Występują niewielkie różnice u królowych. Najłatwiej rozpoznać po samcach po liczbie zębów na szczękach. Samiec Stenamma westwoodi posiada 5 zębów natomiast Stenamma debile tylko 3. |
| | | | |
| | + | [[Rójka|Loty godowe]] jesienią od początku września do końca października. |
| | | | |
| | ===Linki zewnętrzne=== | | ===Linki zewnętrzne=== |
| | * [http://www.antweb.org/description.do?name=debile&genus=stenamma&rank=species&project=worldants zobacz zdjęcia okazów na antweb.org] | | * [http://www.antweb.org/description.do?name=debile&genus=stenamma&rank=species&project=worldants zobacz zdjęcia okazów na antweb.org] |
| − | *[http://www.antwiki.org/wiki/Stenamma_debile HAsło Stenamma debile na AntWiki]
| |
| − | *[http://www.bwars.com/index.php?q=ant/formicidae/myrmicinae/stenamma-debile Zdjęcia i opis na BWARS]
| |
| − | *[http://www.youtube.com/watch?v=UVo5BDOYvlo Film na Youtube]
| |
| | | | |
| | | | |
| | [[Kategoria:Mrówki]] | | [[Kategoria:Mrówki]] |
| | [[Kategoria:Mrówki Polski]] | | [[Kategoria:Mrówki Polski]] |
